Το άρθρο αυτό έχει δυο αλληλένδετες στόχους. Αφενός, αμύνεται απέναντι στην πρόσφατη επίθεση του αντι-θεωρητικού εμπειρισμού (που στις μέρες μας εκφέρεται συνήθως με μεταμοντέρνο, μεταδομικιστικό μανδύα) και αφετέρου υπεραμύνεται της αξίας των συγκριτικών εννοιών για τη συγκρότηση θεωρίας στην ιστορία και τις κοινωνικές επιστήμες.

            Υποστηρίζεται, συγκεκριμένα, ότι η βασική κριτική που γίνεται στην εγγενώς χαμηλή δυνατότητα της μακροθεωρίας να προβλέπει και να εξηγεί επιμέρους συμβάντα και εξελίξεις είναι, ως επί το πλείστον, άδικη και παραπλανητική. Οι στόχοι της μακροθεωρίας περιλαμβάνουν, βέβαια, και αυτό, όμως μόνο δευτερευόντως και συμπληρωματικά. Αντιθέτως, αυτό στο οποίο κυρίως αποβλέπουν είναι η απόδοση των δυναμικών τάσεων μακροχρονίων διαδικασιών. Επιτυγχάνοντας, επιπλέον, τη σήμανση και οροθέτηση του συναφούς εμπειρικού σύμπαντος, οι γενικές θεωρίες κατευθύνουν την ερευνητική προσπάθεια (από το αφηρημένο στο σύνεγγες) επιτρέποντας έτσι τη θεωρητικά πειθαρχημένη διατύπωση των κρίσιμων ερωτημάτων για κάθε επίπεδο ανάλυσης.

           

            Η αδυναμία πολλών μελετητών να κατανοήσουν τις αρχές αυτές έχει οδηγήσει στη μαζική παραγωγή αναλυτικών προτάσεων ενδιάμεσης ή χαμηλής θεωρητικής εμβέλειας, οι οποίες, όμως, δεν επιχειρούν να συμπληρώσουν αλλά να εκτοπίσουν τις γενικές θεωρίες —κάτι που αδυνατίζει την ικανότητά μας για θεωρητική επικοινωνία και σώρευση.

      Το δεύτερο μέρος του άρθρου ασχολείται με το πρόβλημα του εκλεκτικισμού στη μελέτη του μεσοπολεμικού εργατικού κινήματος στην Ελλάδα, όπως αντανακλάται στην εργασία ενός μελετητή που διαπνέεται από τις παραπάνω αντι-θεωρητικές εμμονές (του Πέτρου Πιζάνια). Υποστηρίζεται ότι η άποψη του εν λόγω μελετητή (την οποία εκθέτει και σε αντιβολή του στο άρθρο μου «Για τη Συγκρότηση της Εργατικής Τάξης στην Ελλάδα») ότι συγκρότηση εργατικής τάξης δεν συντελέστηκε στη μεσοπολεμική Ελλάδα, στηρίζεται σε συστηματική αποσιώπηση του σχετικού εμπειρικού υλικού και μια προσπάθεια αναστροφής κάποιων από τις θέσεις που υποστήριξα.

     

      Για παράδειγμα, ενώ στο άρθρο υποστηρίζεται η άποψη πως εργατική ταξική συγκρότηση συντελέστηκε παρά την απουσία βιομηχανίας μεγάλης κλίμακας και ενός πολυάριθμου βιομηχανικού προλεταριάτου, η πολεμική διατείνεται το αντίθετο. Το άρθρο περιλαμβάνει επίσης ανασκευή της μυθώδους και βαθιά ιδεολογικής άποψης που διαπερνά την πολεμική, ότι η μεσοπολεμική Ελλάδα ήταν μια «παραδοσιακή κοινωνία» χωρίς κοινωνικές συγκρούσεις.